Opis
OGRÓD ZMYSŁÓW
“W kontakcie z naturą wyciszam się i odzyskuję siły, wyostrzają się wszystkie moje zmysły…” John Burroughs
Ogród zmysłów jest desygnowany do stymulowania i pokazania, jak wielowymiarowo mogą występować wszystkie pięć zmysłów [wzrok, słuch, smak, węch, dotyk] oraz dodatkowo zmysł równowagi i orientacji w przestrzeni. Ogrody zmysłów mają udowodnioną skuteczność terapeutyczną, są wymarzonym miejscem do zabawy, relaksu, refleksji, medytacji, kontemplacji i rozmowy. W intensywnym, osobistym kontakcie z naturą, odwiedzający mają możliwość postrzegać inną płaszczyznę komunikacji wzrokiem, dotykiem, czy słuchem. Dzięki prostym naturalnym elementom pokazujemy, że świat można widzieć z różnej perspektywy.
Ogród zmysłów pokazuje piękno otaczającego świata i jego bogactwo. Nawet w przypadku utraty czy zaburzenia jednego ze zmysłów wciąż możemy się tym bogactwem cieszyć i kontemplować, przy okazji poznając i doświadczając wiele innych wrażeń. Cud Natury wyzwala naturalne poczucie spokoju i odprężenia, dla każdego, bez względu na wiek i ograniczenia. Filarem koncepcji jest szereg tematycznych „przystanków”, w formie symbolicznej i interaktywnej eksponujących wybrane zmysły. Każdy z kwartałów posiada infrastrukturę w postaci specjalnie zaprojektowanych miejsc do siedzenia, zabawy, edukacji, symbolicznie nawiązujących do „tematu” przystanku. Poddębicki Park to „Przystanek Natura”, gdzie ścieżki edukacyjno – przyrodnicze przeplatają się z najnowszymi technikami, które w sposób jak najmniej inwazyjny wspomagają pobyt i poruszanie się po terenie Parku.
ZMYSŁ ORIENTACJI
Orientacja to umiejętność określenia swojego położenia względem elementów otaczających. Organy percepcyjne określane jako mechanoreceptory obejmują m.in. elementy mózgu, ucha i oka. Współuczestniczą one w powstawaniu pamięci kinestetycznej stanowiącej zapis powtarzanych czynności i odruchów utrwalonych w tzw. napięciu mięśniowym czy odruchach nerwowych. Zmysł kinestetyczny odpowiedzialny jest za poczucie równowagi i związane z tym przetwarzanie informacji płynących z otoczenia takich jak pochyłość, łuk i promień skrętu czy stopień wznoszenia. W orientacji przestrzennej rola wzroku jest dominująca ze względu na ilość dostarczanych bodźców i wrażeń informujących o skali i rozmiarze przestrzeni oraz funkcji i elementów, które tę przestrzeń tworzą. Nie można jednak pominąć dodatkowych bodźców takich jak zapach czy struktura nawierzchni.
Ogród zmysłów, a w nim tunele zapachowe, ścieżki labiryntów, odnajdywanie znaczeń i symboli poprzez elementy małej architektury dla jednych mogą być zabawą, a dla drugich doskonałą formą skłaniającą do refleksji „…myśl i działaj…”
ZMYSŁ WZROKU
Wzrok jest najbardziej dominującym i wyróżnianym zmysłem w przyrodzie. Utrata wzroku powoduje rozległe ograniczenia w różnych dziedzinach życia. W przypadku nałożenia się dodatkowych niepełnosprawności osoby niewidome nie mogą bez pomocy w pełni wykorzystać pozostałych możliwości. Niewidomi nie mogą uczyć się np. przez naśladownictwo, dlatego też jedną z metod poznawania otoczenia jest dotyk. Przy tworzeniu optymalnych warunków tzw. „wyobrażeń zastępczych” [np. światło, dźwięk, faktura nawierzchni] ograniczenia wynikające z dysfunkcji wzroku można znacznie zminimalizować. Wzrok daje informację taką jak obraz, wielkość, barwa, ruch, następstwo – co w konsekwencji powoduje przetworzenie zebranych informacji na określone reakcje u każdego człowieka. Dla osób niedowidzących lub słabowidzących zastosowanie kontrastów kolorystycznych lub wielkość i kształty mogą być bardzo pomocne przy korzystaniu z otaczającego środowiska i identyfikacji miejsca,
Ogród zmysłów oferuje paletę przebogatej różnokolorowej roślinności, o każdej porze roku. Walory estetyczne, kontrastowanie pewnych obszarów, form, oświetlenie punktowe lub podświetlanie obiektów i przedmiotów, daje efekt terapii kolorem. Jest to o tyle cenniejsze, że odbywa się w naturalnym środowisku.
ZMYSŁ DOTYKU
Dla osób niewidomych i niedowidzących dotyk i słuch są kluczowymi zmysłami informującymi o najbliższym otoczeniu. Wyobrażenia zastępcze w przypadku dotyku, takie jak struktura nawierzchni, jej gęstość, temperatura, dźwięk jaki wydaje, jest niezwykle ważną informacją. Oprócz dotyku, przez skórę odczuwamy także: ucisk, zmiany temperatury (zimno i ciepło), ból oraz wibrację. Zamiast potocznego określenia “zmysł dotyku” powinno się więc używać pojęcia “zmysły skórne”.
Różnice w teksturze roślin, korze drzew, kwiatów, dostarczają niezwykłych emocji w przypadku, gdy kierujemy się tylko dotykiem. Różnica temperatur pomiędzy roślinnością, a elementami takimi jak kamienne rzeźby czy beton, stanowić może zarówno element zabawowy, edukacyjny, jak i element estetyczny wizualnie. Elementy takie, jak dotykowe płytki czy mur sensualny, ukazują jak bogaty jest świat odbierany zmysłem „czucia”.
ZMYSŁ SŁUCHU
Otaczające nas dźwięki stanowią precyzyjną informację płynącą z otoczenia, zwłaszcza w przypadkach braku kontaktu wzrokowego. Dźwięki informują o lokalizacji, stanowią źródło informacji, także o zagrożeniach. System słuchowy człowieka pozwala na odbiór sygnałów od ok. 20 do 20 000 Hz, dzięki czemu doznajemy wielu wrażeń dźwiękowych informujących o otaczającej nas przestrzeni. W związku z brakiem słuchu mogą wystąpić trudności w przyswajaniu pojęć i myśleniu abstrakcyjnym – a co się z tym wiąże – zubożenie sfery poznawczej otoczenia. Percepcja osób niesłyszących nastawiona jest na odbiór informacji z otoczenia płynących w głównej mierze ze znaków i symboli. Wspomaganiem dla odbioru bodźców ze środowiska mogą być wrażenia wibracyjne wywołane mechanicznie lub przez zjawiska akustyczne np. telefony komórkowe z opcją odczytania informacji tekstowych.
Ogród zmysłów to symfonia otaczających nas dźwięków. Jest ona tak różnorodna i bogata, że w niektórych momentach .. niesłyszalna. Pokazanie dźwięku, kojarzonego z kolorem czy wibracjami, daje niesamowite odczucie w postrzeganiu tego zmysłu innymi elementami ciała niż tylko uchem. Elementy małej architektury, dzbany „głośnik-membrana”; ławka „pięciolinia”, „gniazda dźwięku” czy aleja „klawiatura fortepianu”, interaktywne urządzenia typu rzeźby wyposażone w głośniki i ekrany LCD, pełnić będą funkcję edukacyjną i element zabawy.
ZMYSŁ WĘCHU
Zmysł zapachu może być wykorzystywany jako system wspomagający nawigację – orientację w terenie lub być silnie oddziałującym bodźcem aromaterapii. Zmysł powonienia oprócz swoich typowych zadań dostarcza także informacji, które z pozoru nie mają związku z powonieniem. To informacje “socjalne”, pozwalające łatwiej definiować “przyjaciela” i “wroga”. Kora węchowa jest filogenetycznie bardzo stara. Zmysł powonienia ma także wpływ na stan uczuciowy człowieka oraz na funkcjonowanie jego pamięci.
Ogród zmysłów to znajdujące się w nim „zapachowe siedziska”, w których odwiedzający może zatopić się w naturalnym zapachu Lawendy czy Rumianu, tunele zapachu, którymi można będzie spacerować otoczonym zapachami Jaśminu czy Lilaka.
ZMYSŁ SMAKU
Słony, słodki, gorzki, kwaśny – człowiek rozróżnia cztery podstawowe smaki. Umożliwiają to kubki smakowe, które są rozmieszczone głównie na języku. Subiektywne doznanie, które określamy smakiem, jest w istocie połączeniem smaku i zapachu, bez zapachu smak… traci smak.
W tym przypadku ogród zmysłów to “Dom Smaku”, w którym znajdować się będą “degustatornia”, kawiarnia i sklep, w których można będzie skosztować i zaopatrzyć się w lokalne przetwory, ekologiczne owoce i warzywa.
ZMYSŁ RÓWNOWAGI
Dzięki zmysłowi równowagi organizm może określić swoją pozycję w przestrzeni. Sprawne poruszanie się człowieka może być zapewnione tylko wówczas, gdy dobrze funkcjonuje jego zmysł równowagi. W czasie ruchu ciała, szczególnie zaś – obrotu głowy – endolimfa, wypełniająca kanały, wskutek własnej bezwładności, “spóźnia się” w stosunku do ścian kanałów i wytwarza “wodny” prąd, który porusza rzęski komórek receptorowych.
ROZWIĄZANIA ARCHITEKTONICZNE I FUNKCJONALNE
Ciągi pieszo-jezdne
Teren opracowania został podzielony przez główne osie kompozycyjne – istniejące i projektowane, które wyznaczają nam główne ciągi komunikacji pieszej w parku. Główny zespół miejsc parkingowych zaplanowano na obszarze obecnego targowiska miejskiego, zespół miejsc parkingowych w którym miejsca dla niepełnosprawnych przeplątają się z miejscami klasycznymi, przy czym miejsca parkowania osób niepełnosprawnych posiadają nawierzchnię utwardzoną, zaś mniejsze miejsca dla pełnosprawnych są zaprojektowane jako trawiaste ze wzmocnieniami. Przewidziano także dodatkowe miejsca parkingowe na terenie ośrodka, wzdłuż zaprojektowanych tam dróg. Wokół Pałacu planuje się umożliwienie lekkiego ruchu kołowego, obwodnicowego, w parku w celu obsługi techniczno-ogrodniczej, dostępy transportu zbiorowego oraz dostępu karetki. Ruch ten realizowany będzie po istniejących drogach po przebudowie oraz wprowadzeniu opasek pobocza (jako neutralnego obrzeża dróg parkowych) z otoczaków przerośniętych trawą lub trawnika zbrojonego.
Oświetlenie
W parku wprowadzono oświetlenie w trzech formach:
– oświetlenie niskie – słupki prostokątne wys. 90-120 cm [ projekt indywidualny ] – jako oświetlenie stref pieszych, trawników, niskich krzewów na poziomie człowieka,
– oświetlenie wbudowane w murki i inne elementy małej architektury – głównie jako oświetlenie strefowe przy gruncie,
– podświetlenie drzew, wysokich krzewów, żywopłotów oraz innych charakterystycznych form zagospodarowania (pomniki, obeliski, płyta szklana i grota, kaskada wodna i inne); oświetlenie to będzie rozmieszczone dość gęsto, aby pełnić funkcję iluminacji strefy ponad człowiekiem, zastępując tradycyjne latarnie parkowe celowo nie użyte w projekcie.
Mała architektura
Elementy takie jak kosze na śmieci, ławki, info-punkty, w większości sugerowane są z naturalnych materiałów aby harmonijnie wpisały się w otaczającą przestrzeń. Zastosowano systemy nagłaśniające, które znajdują się na całym terenie parkowym. System nawigacji oraz informacji w parku jest spójny i a forma design i piktogramów ma być łatwo identyfikowana z miejscem. Silnym akcentem kompozycyjnym będzie tzw. „Mur akustyczny” ciągnący się od rzeki Ner aż do alei głównych Parku i budynku Kościoła Ewangelickiego.
Kościół Ewangelicki
Z uwagi na lokalizacje budynku na terenie Parku oraz możliwość niezależnego dojścia aleją lipową, zaproponowano odrestaurowanie obiektu i adaptację go na Pałac Ślubów. Dostęp z zewnątrz budynku, poprzez owalnie zaprojektowaną rampę. Wewnątrz przewidziano mini-garderobę dla urzędnika USC; sala Głowna poprzedzona jest holem i pomieszczeniami typu szatnia, toaleta. Miejsca siedzące mogą być dowolnie konfigurowane zapewniając „elastyczność” w komponowaniu przestrzenia w przypadku adaptacji do nowych funkcji. Obiekt może być też wykorzystywany jako sala koncertowa, w której mogłyby się odbywać spektakle „Światło i Dzwięk”.
„Dom Smaków”
Istnieje możliwość zbudowania na terenie Parku, nowego obiektu w konstrukcji drewnianej, stylem nawiązującego do okolicznych zabudowań tzw. dworków o 2 kondygnacjach. Proponowana powierzchnia jednej kondygnacji ok. 270 m2. Na parterze znajdowałaby się mała gastronomia, sklep z produktami promującymi lokalne produkty i przetwory, „degustatornia i kawiarnia. Na piętrze budynku mogłaby znajdować się sale warsztatów twórczych jak. Np. rzeźbiarskie, malarskie, etc. oraz galeria. Dostępność budynku dla osób niepełnosprawnych byłaby na wszystkich poziomach w komunikacji pionowej i poziomej.
Pałac – Centrum Pracy Twórczej
W opracowaniu wzięto pod uwagę wszelkie dostępne możliwości techniczne i urządzenia wspomagające, aby udostępnić obiekt dla osób niepełnosprawnych, w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich, przy poszanowaniu wartości historycznej obiektu i jak najmniejszym ingerowaniu w istniejącą tkankę historyczną. Wszystkie poziomy byłyby dostosowane dla osób niepełnosprawnych ruchowo, osób niewidomych i niesłyszących, poprzez zastosowanie urządzeń wspomagających takich jak Wireless, Assistive Technology, piktogramy i sygnały dźwiękowe.
